Niên vụ cà phê 2024 – 2025 chính thức khép lại – một năm đầy khó khăn và thách thức đối với chuỗi cung ứng cà phê, khi giá đạt mức cao kỷ lục, nguồn cung thắt chặt do biến động mạnh của thị trường, chính sách chống phá rừng của EU vẫn còn nhiều bất định, cùng với thuế quan của Mỹ có nguy cơ gây bất ổn cho thương mại toàn cầu.
Giá cà phê Arabica trên sàn New York kỳ hạn tháng 12/2025 cũng tăng 3,1% (11,9 US cent/pound) vào tuần trước, đạt 390,75 US cent/pound.
Trên sàn London giá cà phê Robusta tại kỳ hạn tháng 11/2025 tăng tới 7,8% (326 USD/tấn) trong tuần trước, đóng cửa ở mức 4.527 USD/tấn
Chỉ số giá cà phê toàn cầu được tổng hợp bởi ICO đạt bình quân 250,56 US cent/pound vào tháng 10/2024, tăng mạnh lên 354,32 US cent/pound vào tháng 2/2025 – mức đỉnh trong năm. Sau đó, chỉ số giảm liên tục trong 5 tháng, xuống còn 259,31 US cent/pound vào tháng 7, rồi tăng trở lại trong hai tháng cuối niên vụ 2024-2025, đạt 324,62 US cent/pound vào tháng 9 – cao hơn 9,3% so với tháng 8.
Theo Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO), xuất khẩu cà phê toàn cầu đạt 11,35 triệu bao trong tháng 8/2025, giảm 3,7% so với 11,79 triệu bao cùng kỳ năm ngoái.
Tuy nhiên, tính chung trong 11 tháng đầu niên vụ cà phê 2024-2025 (từ tháng 10/2024 đến tháng 8/2025), xuất khẩu cà phê toàn cầu đạt 127,92 triệu bao, vẫn tăng nhẹ 0,2% so với 127,68 triệu bao trong cùng kỳ niên vụ 2023-2024.
Trong khi đó, Reuters dẫn nguồn tin từ Hiệp hội các nhà xuất khẩu cà phê Brazil (Cecafe) cho biết, tổng xuất khẩu cà phê của Brazil, bao gồm cả cà phê chế biến, dự kiến sẽ kết thúc năm 2025 ở mức từ 40 – 41 triệu bao (loại 60 kg/bao), giảm so với mức kỷ lục 50,58 triệu bao của năm ngoái.
Nguyên nhân là do tồn kho thấp hơn sau một năm xuất khẩu kỷ lục trước đó và thuế quan của Mỹ áp lên hàng hóa Brazil.
“Rõ ràng là chúng ta sẽ không thấy khối lượng xuất khẩu đạt gần mức của năm ngoái”, ông Eduardo Heron, Giám đốc kỹ thuật của Cecafe, phát biểu tại một sự kiện do công ty tư vấn Safras & Mercado tổ chức.
Từ tháng 1 đến tháng 8, Brazil đã xuất khẩu 25,3 triệu bao cà phê, trong đó có 22,8 triệu bao cà phê xanh, với tổng xuất khẩu giảm 20,9% so với cùng kỳ năm ngoái, theo số liệu từ Cecafe.
Ông Heron cho biết, xuất khẩu bắt đầu cải thiện trong tháng 9 nhờ vào vụ thu hoạch arabica mới, đồng thời dự báo xuất khẩu tháng này sẽ đạt từ 3 – 3,5 triệu bao.
Theo Cecafe, trong tháng 8, Brazil xuất khẩu 3,1 triệu bao cà phê, trong đó có 2,9 triệu bao cà phê nhân xanh.
Trong đó, xuất khẩu sang Mỹ đạt tổng cộng 4 triệu bao trong giai đoạn đến tháng 8. Tuy nhiên, sau khi Mỹ áp thuế 50% đối với một số mặt hàng của Brazil, ông Heron dự đoán xuất khẩu sang thị trường Bắc Mỹ này sẽ giảm xuống chỉ còn khoảng 350.000 bao trong thời gian còn lại của năm.
Trong khi đó, xuất khẩu cà phê canephora (robusta và conilon) giảm xuống còn khoảng 2,5 triệu bao nhân xanh trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8, so với hơn 6 triệu bao cùng kỳ năm ngoái, vốn là mức kỷ lục.
Ông cũng cho biết thêm rằng những thách thức về hậu cần vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến xuất khẩu, đặc biệt là trong nửa cuối năm, khi khối lượng bông và đường lớn hơn được đưa vào thị trường.
Thị trường cà phê Việt Nam sẽ như thế nào nếu hoãn áp dụng Quy định chống phá rừng EUDR?
Việt Nam thuộc nhóm quốc gia tuân thủ tốt quy định chống phá rừng của EU, trong khi các nước đối thủ thuộc nhóm “rủi ro cao”. Do đó, nếu EU hoãn quy định này thêm một năm được đánh giá là sẽ khiến lợi thế của cà phê Việt Nam giảm đi.
Theo Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU, ngày 23/9, Ủy ban Châu Âu đưa ra đề xuất hoãn áp dụng Quy định về chống phá rừng EUDR.
Theo kế hoạch đã ấn định trước đó, quy định này sẽ được triển khai từ 30/12 đối với doanh nghiệp quy mô lớn, còn doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng từ 30/6/2026.
Cà phê là một trong những mặt hàng chịu tác động trực tiếp từ EUDR (dầu cọ, gia súc, đậu nành, cà phê, ca cao, gỗ và cao su cũng như các sản phẩm có nguồn gốc như thịt bò, đồ nội thất hoặc sô cô la…)
Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU cho biết nguyên nhân chính của việc trì hoãn là hệ thống công nghệ thông tin của EU chưa đủ năng lực tiếp nhận và xử lý khối lượng dữ liệu lớn mà các doanh nghiệp và quốc gia thành viên cần cung cấp.
Nếu thực hiện ngay theo kế hoạch, hệ thống có thể quá tải, gây gián đoạn cho chuỗi cung ứng và hoạt động thương mại. EU tính toán và dự báo hàng năm sẽ có khoảng 100 triệu doanh nghiệp sẽ đăng ký dữ liệu thông tin theo các tiêu chí và quy định về EUDR lên hệ thống thông tin EU.
Tuy nhiên, thực tế số lượng doanh nghiệp đăng ký lê hệ thống có thể gấp 10 lần so với tính toán ban đầu của EU. Từ đó dẫn đến hệ thống công nghệ thông tin của EU bị quá tải.
Tuy nhiên, việc hoãn thực thi quy định này được đánh giá khiến ngành cà phê Việt Nam mất đi một lợi thế.
Chia sẻ với chúng tôi, ông Thái Như Hiệp, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Vĩnh Hiệp, đồng thời là Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê-Cacao Việt Nam (VICOFA) cho biết hiện nay nhiều nước sản xuất cà phê đang lo lắng về EUDR, đặc biệt là những nước vướng vào vấn đề phá rừng mở rộng diện tích trồng cà phê như Brazil hay Indonesia. Những nước này chưa sẵn sàng để tuân thủ quy định của EU.
Trong khi đó, Việt Nam đã sẵn sàng tuân thủ của EU. Các doanh nghiệp đã phối hợp với vùng trồng để lắp đặt thiết bị định vị GPS và các công nghệ mới theo chứng nhận của các tổ chức quốc tế nhằm chứng minh các vườn cà phê không gây mất rừng. Do đó, đây là lợi thế của Việt Nam nếu EUDR được thực thi.
Trao đổi với chúng tôi, lãnh đạo một doanh nghiệp xuất khẩu cà phê lớn khác giấu tên cũng cho biết Việt Nam thuộc nhóm “low risk” (rủi ro thấp) trong việc tuân thủ EUDR bởi mức độ tuân thủ tốt nhất trong số các nước trồng cà phê.
Ông cho hay ngay từ đầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) vào cuộc rất quyết liệt trong xây dựng bản đồ rừng. Các doanh nghiệp cũng đã sẵn sàng đầu tư và xuất khẩu thử nghiệm thành công nhiều container cà phê kèm chứng minh nguồn gốc không liên quan đến phá rừng. Những lô hàng hàng này có giá bán cao hơn 40 – 60 USD/tấn so với bình thường do phải cộng thêm chi phí tuân thủ.
Trong khi đó, hai đối thủ là Brazil và Indonesia thuộc nhóm “high risk” (rủi ro cao). Do vậy, nếu EUDR được thực thi thì cà phê Việt Nam dễ dàng đi vào EU hơn so với các quốc gia khác.
“Nhưng nếu không có quy định này thì mọi thị trường trở nên “cào bằng” và Việt Nam đành phải khai thác các lợi thể khác như chất lượng, số lượng sẵn có. Hiện chưa có quyết định chính thức và chúng tôi vẫn đang theo dõi.”, ông nói.
Trên thực tế, các doanh nghiệp Việt Nam đang tăng cường bán hàng sang EU và thị phần cũng đang mở rộng.
Theo số liệu Hải quan Việt Nam, trong 8 tháng 2025, các doanh nghiệp đã bán được 480.474 tấn cà phê sang thị trường này, thu về hơn 2,6 tỷ USD. So sánh với cùng kỳ năm ngoái, doanh số bán cà phê tại EU tăng 16% về lượng và tăng tới hơn 74% về giá trị nhờ giá cà phê xuất khẩu tăng mạnh.
